Czytelnia...

Photo by CDC on Unsplash

Szkiełko i oko – czyli co nam daje tai chi - przegląd wyników badań naukowych.

Część 1

Część 2

Dzisiaj druga część rozważań o wpływie tai chi na różne schorzenia, z punktu widzenia nauki. Przypominam, że przyglądamy się pracy przeglądowej z marca 2021 roku, będącej rezultatem metaanalizy wcześniejszych publikacji („Clinical Evidence of Tai Chi Exercise Prescriptions: A Systematic Review”, czyli w wolnym tłumaczeniu „Dowody kliniczne przepisywanych ćwiczeń tai chi” - https://www.hindawi.com/journals/ecam/2021/5558805/).

W dyskusji autorzy zwracają uwagę, że Tai chi ma potencjalną wartość kliniczną w leczeniu wielu chorób, zwłaszcza niezakaźnych chorób przewlekłych. Najczęstsze choroby w przeanalizowanych pracach dotyczyły układu mięśniowo-szkieletowego lub tkanki łącznej i układu krążenia. Według autorów może to wynikać z fizjologii i biomechaniki, na które wpływa trening tai chi.

ACSM (The American College of Sports Medicine) sugeruje, że recepta na ćwiczenia prozdrowotne powinna obejmować trening aerobowy, oporowy, gibkościowy i ćwiczenia neuromotoryczne, aby skutecznie utrzymać i poprawić sprawność fizyczną i zdrowie większości ludzi. Tai chi wydaje się być dobrą odpowiedzią na takie zapotrzebowanie, gdyż wiele badań potwierdziło, że tai chi ma znaczący wpływ na poprawę wydolności tlenowej, siły mięśni, elastyczności, równowagi i kontroli postawy. Według autorów charakterystyka treningowa tai chi spełnia również wytyczne ACSM dotyczące utrzymania i rozwijania wytrzymałości krążeniowo-oddechowej, siły mięśni, elastyczności i równowagi, gdyż jest ćwiczeniem multimodalnym, które łączy w sobie ćwiczenia aerobowe, ćwiczenia oporowe, trening elastyczności i trening neuromotoryczny, i może wpływać w sposób kompleksowy na organizm ludzki.

Oczywiście, w celu złagodzenia objawów choroby, ilość ćwiczeń tai chi powinna być dostosowana do stanu fizycznego pacjenta. W przypadku osób zdrowych ACSM zaleca ćwiczenia aerobowe o umiarkowanej intensywności przez minimum 30 minut, pięć razy w tygodniu lub ćwiczenia aerobowe o dużej intensywności przez minimum 20 minut, trzy razy w tygodniu. Żeby osiągnąć podobne rezultaty podczas praktyki tai chi, autorzy zalecają umiarkowanie intensywne ćwiczenie przez 60 minut, 2-3 razy w tygodniu. Jeżeli jednak naszym celem jest dalsza poprawa sprawności fizycznej i zmniejszenia ryzyka chorób przewlekłych i niepełnosprawności, regularne ćwiczenia nie powinny ograniczać się do minimum zalecanego przez ACSM. Ponadto niezwykle ważne jest unikanie kontuzji, w związku z tym, sformułowanie zaleceń dotyczących ćwiczeń tai chi powinno być zgodne z zasadą stopniowego postępu, a objętość ćwiczeń powinna być elastycznie dostosowywana do stanu zdrowia i reakcji poszczególnych osób na wysiłek fizyczny.

Z powyższego wynika, że ćwiczenie tai chi 2-3 razy w tygodniu przez 60 min, pozwala na utrzymanie stanu zdrowia i stanowi dobrą profilaktykę, jednak jeżeli chcemy uzyskać efekt terapeutyczny, potrzebne jest wydłużenie czasu praktyki i dostosowane jej każdorazowo do stanu zdrowia osoby ćwiczącej.

Zgodnie ze standardem klasyfikacji ACSM dotyczącym intensywności ćwiczeń, zalecenia dotyczące ćwiczeń tai chi są ogólnie klasyfikowane jako umiarkowane. Jednak autorzy zwracają uwagę, że intensywność ćwiczeń tai chi w dużej mierze zależy od praktykowanego stylu, wysokości pozycji i czasu trwania zajęć. Z naukowego punktu widzenia konieczne jest zatem przeprowadzenie dalszych badań nad intensywnością wysiłku podczas praktyki tai chi, co pozwoli ujednolicić metodykę proponowanych ćwiczeń i dzięki temu łatwiej będzie dostosować zalecenia dla osób o różnym stanie zdrowia.

Wnioski praktyczne

Według raportu WHO z 2018 r. choroby przewlekłe są przyczyną 41 milionów zgonów rocznie, co stanowi 71% zgonów na świecie. W szczególności, brak aktywności fizycznej wiąże się z szeregiem chorób przewlekłych i przedwczesną śmiercią oraz ma ogromne konsekwencje zarówno zdrowotne, jak i ekonomiczne. Tai chi ma potencjał, żeby stać się powszechną, niedrogą formą aktywności, ponieważ nie potrzebuje sprzętu i dodatkowego wyposażenia. Ponadto jest mało prawdopodobne, aby powodowało poważne zdarzenia niepożądane. Dlatego z punktu widzenia profilaktyki chorób, tai chi bardzo dobrze nadaje się do promocji i stosowania, jako idealna forma ćwiczeń dla osób starszych. Jednocześnie, z punktu widzenia zastosowań klinicznych, tai chi ma potencjalną wartość terapeutyczną w przypadku chorób przewlekłych, takich jak choroby układu mięśniowo-szkieletowego lub tkanki łącznej, choroby układu krążenia i choroby układu nerwowego. Autorzy jednak podkreślają, że chociaż tai chi odgrywa ważną rolę w zapobieganiu chorobom i promocji zdrowia, potrzebne są bardziej zaawansowane badania metodologiczne, aby określić dokładniejsze zalecenia dotyczące prowadzenia takich ćwiczeń.

Co wymaga dalszych badań?

  • Po pierwsze, większość publikacji dotyczących Tai Chi, które zostały poddane metaanalizie, wykorzystywała tai chi stylu Yang, zwłaszcza uproszczoną formę 24-ruchową. W związku z tym powinny zostać przeprowadzone szersze badania dotyczące innych stylów tai chi i ich specyfiki treningowej, żeby wypracować pewien wzorzec ogólny, który będzie można stosować w praktyce medycznej.
  • Po drugie, większość badań Tai Chi koncentrowała się na układzie mięśniowo-szkieletowym lub chorobach tkanki łącznej i układu krążenia, a badanymi były głównie osoby w średnim i starszym wieku. Z tego wynika, że dalsze badania powinny obejmować inne grupy wiekowe i więcej rodzajów chorób.
  • Po trzecie, podczas prowadzenia badań należy zadbać o bardzo precyzyjne opisanie ich metodyki, czyli jaki styl i które formy tai chi były ćwiczone, czas trwania i częstotliwość poszczególnych ćwiczeń, odnotowanie występowania zdarzeń niepożądanych itp.
  • Po czwarte podstawowym elementem zaleceń dotyczących ćwiczeń jest ich intensywność. Jednak niewiele badań dostarcza szczegółowych informacji na temat zastosowanej intensywności ćwiczeń tai chi. Potrzebne są dalsze badania, aby ocenić zależność dawka-efekt między intensywnością ćwiczeń a ich efektem.
  • Wreszcie, Tai Chi jest promowane jako praktyka na całe życie. Większość cykli ćwiczeń tai chi, opisanych w analizowanych badaniach, trwała 12 lub 24 tygodnie. Brakuje natomiast badań epidemiologicznych na dużej próbie osób i długoterminowych, prospektywnych badań kontrolnych, aby lepiej ocenić związek między długotrwałą praktyką a zmniejszeniem ryzyka związanego z chorobami przewlekłymi.

Ograniczenia

Autorzy zwracają uwagę na ograniczenia, które ma ich systematyczny przegląd.

  • Po pierwsze, uwzględniono tylko dokumenty w języku angielskim opublikowane w anglojęzycznych bazach danych, co może wpłynąć na kompleksowość badanych danych.
  • Po drugie, w dołączonej literaturze było za mało randomizowanych badań klinicznych z wykorzystaniem ślepej próby, co może znacząco wpływać na wyniki badań.
  • Po trzecie, ze względu na ograniczoną ilość dołączonej literatury, w tym przeglądzie zgrupowano dowody na skuteczność zaleceń dotyczących ćwiczeń tai chi w oparciu o systemy chorobowe, a nie konkretne choroby, co może wpływać na dokładność zaleceń.

Podsumowanie

Jak widać badania nad wykorzystaniem ćwiczeń tai chi sprawiają sporo problemów. Nie da się sprawdzić efektu placebo, ciężko o ślepą próbę, często grupy są mało liczne i za mało zróżnicowane, żeby wyciągać bardziej ogólne wnioski. Trudno prowadzi się badania długookresowe, metodyka stosowanych ćwiczeń jest niejednorodna, co znacząco wpływa na możliwość porównania badań. Jednak powoli, krok za krokiem, posuwamy się do przodu na naszej drodze do zrozumienia, co nam daje tai chi. I nie lekceważmy naszego umysłu, bo jeżeli głęboko wierzymy, że nam ćwiczenie na coś pomaga, to niezależnie od wyników badań, może tak właśnie być.

Marcin Zarek, 19.05.2021


Jeżeli po przeczytaniu tekstu masz jakieś pytania, napisz do mnie na adres: chen@taichinawoli.pl
Jeżeli podobał ci się ten tekst, podziel się nim ze znajomym wysyłając mu ten link, lub udostępniając na FB.